Politikom obuke i vojne edukacije OS BiH, te Doktrinom obuke OS BiH kao krovnim dokumentima sistema upravljanja obukom, definisana je namjena obuke i vojne edukacije u Oružanim snagama Bosne i Hercegovine. Prema tim dokumentima zadatak OS BiH je da razviju obučene i spremne pojedinice i jedinice za uspješno izvršavanje dodijeljenih misija po Zakonu o odbrani BiH. OS BiH ovo ostvaruju fokusirajući se na tri cilja:

• razvoj visokoprofesionalnih i obučenih vojnika, podoficira, oficira i jedinica OS BiH spremnih za reagovanje u punom spektru vojnih operacija kako bi ispunili zahtjeve postavljene od institucija BiH koje vrše civilno komandovanje i kontrolu na OS BiH,
• razvoj visokoobučenog komandnog kadra koji se može brzo prilagođavati promjenjivim okolnostima i osigurati pravovremen i adekvatan angažman jedinica OS BiH s ciljem izvršenja dodijeljnih misija,
• organizaciju realistične, i priuštive, obuke pojedinaca i jedinica na lokalnim područjima obuke jedinica, te kroz centre za institucionalnu obuku Komande za obuku i doktrinu OS BiH (u daljem tekstu: KOiD).

Namjena i ciljevi obuke OS BiH nameću obaveze i zadatke kako pojedincu tako i komandama i jedinicama OS BiH. U skladu s tim, postoje tri vrste obuke:

1. Oblast institucionalne obuke

Svaki pojedinac u OS BiH, bilo da se radi o oficiru, podoficiru ili vojniku, svoju karijeru započinje osnovnom vojnom obukom u Centru za osnovnu obuku KOiD. Oficiri i podoficiri OS BiH se progresivno upućuju na kurseve profesionalnog razvoja u Centar za profesionalni razvoj KOiD ili u zemlje s kojima Bosna i Hercegovina sarađuje po pitanju obuke, gdje se osposobljavaju za preuzimanje dužnosti sa većim nivoom odgovornosti. Set znanja i vještina neophodan za učešće u operacijama podrške miru starješine OS BiH stiču kroz niz kurseva u Centru za obuku za operacije podrške miru KOiD. Uklanjanje neeksplodiranih ubojitih sredstava (NUS) i protivminsko djelovanje su prepoznati kao jedan od prioritetnih zadataka OS BiH, pa je u skladu s tim, formiran Centar za protivminsko djelovanje i uništavanje neeksplodiranih ubojitih sredstava koji je trenutno podređen Operativnoj komandi OS BiH. Svi naprijed pobrojani centri čine sastavne dijelove oblasti institucionalne obuke OS BiH.

2. Oblast operativne obuke

U oblasti operativne obuke jedinice izvode obuku baziranu na svojim misijama i listama osnovnih zadataka misije (LOZM). Jedinice se obučavaju za izvođenje kompleksnijih kolektivnih zadataka u skladu sa svojim misijama. Ova obuka se realizuje putem situacijskih trening vježbi (STX), vježbi komandnih mjesta (CPX), kompjuterski podržanih vježbi (CAX), kvalifikacijskih bojevih gađanja (KBG), itd. a sve imaju za cilj dostizanje pune borbene obučenosti i spremnosti za eventualno operativno raspoređivanje i angažovanje snaga.

3. Oblast samorazvoja

Samorazvoj je jednako važan kao i druga individualna obuka. On omogućava pojedincima da prošire svoja znanja i iskustva i da dopune obuku u oblastima institucionalne i operativne obuke. Samorazvoj može poboljšati vještine potrebne za trenutnu poziciju ili pomoći u pripremi pojedinca za buduće pozicije. Samorazvoj može imati razne oblike, od sticanja određenog nivoa akademskog zvanja preko jednostavnog izučavanja vojne ili civilne literature, pohađanje različitih (uključujući i online) kurseva i sl. Bilo koji vid samorazvoja može biti od presudne važnosti za razvoj vođa u današnjem kompleksnom okruženju.

Ključni elementi obučavanja u OS BiH su centri za obuku. Izuzimajući Centar za protivminsko djelovanje, svi centri institucionalne obuke OS BiH se nalaze u Komandi za podršku OS BiH, u sastavu Komande za obuku i doktrinu.


Prikaz 1. Pregled centara za obuku OS BiH.





CENTRI ZA OBUKU ORUŽANIH SNAGA BiH


Centar za osnovnu obuku (COO)

Formiran je 2007. godine u organizacijsko-formacijskoj strukturi KOiD-a. Misija centra je organizacija i izvršenje osnovne vojne obuke sa kandidatima (vojnicima, podoficirima i oficirima) za prijem u OS BiH i obuku polaznika Primarnog kursa za razvoj vođa. U proteklih petnaest godina od formiranja centra i realizacije obuke sa prvom klasom kandidata u 2008. godini, osnovnu vojnu obuku uspješno je zavrišlo 6930 kandidata (od toga 6247 muškaraca i 683 žena), 538 polaznika Primarnog kursa za razvoj vođa (od toga 502 muškaraca i 36 žena).

Danas, 7764 uspješno obučenih vojnika, podoficira, oficira  i vođa timova, obavlja dužnosti u OS BiH i najbolji su pokazatelj uspjeha ovog centra u osposobljavanju istih u posebnim vojnim vještinama, borbrnim drilovima i individualnim vještinama.

Centar za profesionalni razvoj (CPR)

Ovaj centar možemo nazvati žilom kucavicom profesionalnog razvoja starješina OS BiH. Obuka u CPR realizuje se u dva odjeljenja. Odjeljenje vojnih kurseva je odgovorno za realizaciju svih vojnih kurseva profesionalnog razvoja od osnovnog nivoa podoficirskih i oficirskih kurseva pa do osposobljavanja za štabne dužnosti kroz Komandno-štabni kurs te niz drugih karijernih, funcionalnih i specijalističkih edukacija. Edukaciju na ovim vojnim kursevima godišnje prođe i do 300 pripadnika OS BiH. Odjeljenje stranih jezika planira i provodi jezičku obuku kroz osnovne i napredne nivoe kursiranja za engleski, njemački, francuski, turski i grčki jezik. Na godišnjem nivou između 750 i 800 pripadnika OS BiH pohađa različite nivoe jezičke edukacije u CPR.

Centar za borbene simulacije (CBS)

Misija CBS je da stvori uslove za efikasnu obuku i procjenu komandi i jedinica OS BiH koristeći kompjuterski generisanu simulaciju realističnog borbenog okruženja. U 2013. godini CBS je modernizovan najnovijim sistemom za borbene simulacije JCATS donacijom SAD, tako da u ovom momentu OS BiH raspolažu najmodernijim simulacijskim sistemom u regionu. Ovaj sistem, pored mogućnosti simulacije borbenih zadataka, daje mogućnost obučavanja jedinica kroz scenarije pomoći civilnim strukturama u slučaju prirodnih i drugih nesreća, što je septembra 2014. testirano kroz uspješno učešće na međunarodnoj vježbi SESIM kada se uz korištenje ovog sistema ostvarila integracija OS BiH i ostalih institucija BiH iz strukture zaštite i spašavanja. Ovaj sistem pruža mogućnost umrežavanja sa istim sistemima u drugim državama što otvara ogromne mogućnosti buduće obuke i saradnje, a znatno smanjuje resurse neophodne za podršku obuke.

Centar za borbenu obuku (CBO)

CBO je takođe organizaciјska jedinica KOiD čija je osnovna misija ocjena obučenosti jedinica po određenim zadacima LOZM. Svoju misiju ostvaruje kroz niz zadataka počevši sa aktivnim učešćem na inicijalnim, glavnim i završnim konferencijama za planiranje vježbi sa komandama jedinica koje uzimaju učešće u vježbama, preko situacijskih vježbi (STX) i kvalifikacijskih bojevih gađanja (KBG), što završava ocjenjivanjem jedinice iz sastava pješadijskih brigada OK OS BiH. Pri tom se ocjenjuje jedinica ranga bataljonske borbene grupe kroz terensku vježbe sa vanjskim ocjenjivanjem. CBO takođe vrši i procjenu obučenosti jedinica deklarisanih za učešće u operacijama podrške miru.

Bitno je pomenuti Mehanizovani vježbovni bataljon koji je takođe sastavu KOiD-a i daje podršku ocjenjivačkim timovima kroz ulogu suprotstavljenih snaga (OPFOR) jedinici koja je na ocjenjivanju. Pripadnici ovog bataljona su osposobljeni da izvršavaju zadatke suprostavljenih snaga u punom spektru vojnih operacija.

Centar za obuku za operacije podrške miru (COOPM/PSOTC)

COOPM ima misiju edukacije i obučavanja za učešće u operacijama podrške miru. Kroz centar se obučavaju pripadnici MO i OS BiH, oficiri i podoficiri iz partnerskih zemalja kao i policijski službenici Ministarstva sigurnosti BiH. Centar je prepoznat kao NATO i regionalni centar za obuku u operacijama podrške miru. Osamnaest međunarodnih partnera je od 2003. godine učestvovalo u razvoju ovog centra, da bi u januaru 2013. godine COOPM u punom kapacitetu prešao u sastav OS BiH. I pored činjenice da BiH još uvijek nije članica NATO-a, COOPM je uspješnim radom postao akreditovani UN i NATO centar za obuku u operacijama podrške miru i istinski je ambasador BiH u međunarodnom okruženju.

Centar za protivminsko djelovanje i uništavanje NUS-a

 Protivminsko djelovanje i uništavanje NUS-a je jedna od najznačajnijih sposobnosti koje imaju OS BiH. Održavanje sposobnosti i razvoj kapaciteta protivminskog djelovanja i uništavanja NUS-a, nametnuli su formiranje formacijske jedinice, gdje bi bila objedinjena i institucionalizovana obuka u oblastima protivminskog djelovanja i uništavanja NUS-a.

Tako je od 1. aprila 2016. godine zvanično počeo s radom Centar za protivminsko djelovanje i uništavanje NUS-a, kao najmlađi centar u sastavu Komande za obuku i doktrinu. Isti je uspostavljen s ciljem edukacije i održavanja obučenosti pripadnika vojnog i civilnog personala u individualnim i kolektivnim zadacima za potrebe deminerskih i EOD jedinica OS BiH i drugih organizacija u BiH, u skladu sa međunarodnim standardima.

Centar za protivminsko djelovanje i uništavanje NUS-a je smješten u Sarajevu u kasarni ‘’Rajlovac OS BiH’’ i u svom sastavu po formaciji ima 30 vojnih lica, koji su raspoređeni u tri odjeljenja - odjeljenje za obuku, odjeljenje za planiranje, razvoj i standardizaciju obuke, odjeljenje za podršku i u komandu centra. Instruktori Centra za protivminsko djelovanje i uništavanje NUS-a su svoju stručno specijalističku edukaciju sticali na raznim kursevima u zemlji i inostranstvu.